Alcoholist, of niet?

Ben je een alcoholist? Of denk je dat een naaste alcoholist is, omdat deze teveel drinkt? Dit is soms moeilijk te duiden. Daarnaast wordt de kans op een verslaving aan alcohol vaak onderschat. Dit heeft te maken met maatschappelijke acceptatie; het gebruik van alcohol wordt vaak als iets normaals beschouwd. Een verslaving aan alcohol heeft echter ernstige gevolgen, welke leiden tot sociale, lichamelijke en geestelijke klachten. Als ze niet worden aangepakt, leidt alcoholisme in sommige gevallen zelfs tot de dood. Het woord alcoholist wordt vaak gebruikt, maar wanneer is iemand nou echt een alcoholist?

Niemand is alcoholist

Eigenlijk is niemand een alcoholist! Je kan een alcoholverslaving hebben, maar je bént geen alcoholist; je bent namelijk niet je verslaving. Een mens zijn die een verslaving heeft ontwikkeld, dat kan wel. Dit vinden wij een belangrijk verschil. Wij gebruiken het woord alcoholist dus zelf liever niet. Deze zienswijze komt ook door de negatieve lading die de term draagt; het kost namelijk al genoeg schaamte en moeite om de verslaving te accepteren, zonder alcoholist te worden genoemd.

Alcoholist, alcoholicus of drankzuchtige

Onze geschiedenis is rijk aan namen die alcoholisme omschrijven. Velen hiervan worden zelfs lacherig gebruikt. De verslaving zelf is echter geen lachertje. Ongeremd verval in het gebruik van alcohol kan de dood tot gevolg hebben. Helaas wordt de term alcoholist nog vaak gebruikt. Sommigen denken dat dit helpt om de verslaving te accepteren; daar is iedereen natuurlijk vrij in. Bij Reconext kiezen we liever voor een andere benaming.

Je kan geen alcoholist zijn, maar je kan wel een alcoholverslaving hebben.

Alcoholisme herkennen

Alcoholisme is een ander woord voor een verslaving aan alcohol. Het komt erg vaak voor en is dan ook niet altijd makkelijk te herkennen. Naast dat iemand het probleem zelf vaak niet onder ogen wil komen, kan die het probleem ook voor anderen verbergen. Het ontkennen en manipuleren bij alcoholisme komt dan ook vaak voor. Hierdoor kan de verslaving soms jarenlang onopgemerkt blijven. Alcoholisme heeft een aantal kenmerken die vaak voorkomen. Hiervan zijn voorbeelden als het drinken op ‘vreemde’ tijden of het niet houden aan afspraken. Andere kenmerken zijn een verminderde hygiëne of het vermijden van bepaalde situaties.

Kenmerken van alcoholisme

Er zijn herkenbare gevolgen van langdurig gebruik van alcohol en alcoholisme. Deze hebben invloed op het sociale, geestelijke en lichamelijke functioneren en zijn als volgt te herkennen:

Sociale kenmerken

Je merkt dat iemand drinkt op afwijkende tijden, of meer drinkt dan voorheen. Iemand kan ook stiekem gaan drinken. Je merkt dat diegene naar alcohol ruikt of de geur probeert te verbloemen. Alcoholisme leidt tot het steeds vaker moeilijk, of niet, nakomen van afspraken. Er kan sprake zijn van meer problemen in relaties met anderen. Je kan ook merken dat iemand bepaalde situaties vermijdt, in vergelijking met voorheen. Alcoholisme leidt vaak tot vereenzaming; een sociaal isolement ligt op de loer. Wanneer je diegene aanspreekt op het vermoeden van een probleem, wordt het ontkend of vermeden. Ten slotte is er ook vaker sprake van geldproblemen.

Geestelijke kenmerken

Je merkt dat iemand last heeft van wisselende stemmingen. Diegene kan ook vaker vergeetachtig of verward zijn. Het gebruik van alcohol kan vaker leiden tot black outs. Iemand kan mentale klachten krijgen. Zo kan iemand bijvoorbeeld depressief worden. In enkele gevallen is er sprake van een psychose. Alcoholisme is ook een oorzaak van vermoeidheid en een slechte nachtrust.

Lichamelijke kenmerken

Je merkt dat er sprake is van tolerantie. Hierdoor merk je minder effect van de alcohol. De zelfverzorging kan merkbaar slechter worden. Daarnaast kan iemand erg aankomen of afvallen. Slechte eetgewoontes zijn daarbij een kenmerk. Wanneer iemand een tijd niet drinkt, kan deze gaan trillen of zweten. Dit zijn verschijnselen die bij ontwenning van alcohol optreden. Iemand kan regelmatig ziek zijn of last hebben van infecties. Alcoholisme richt dan ook veel schade aan. De lever, hart en vaten en de hersenen lijden hier allemaal erg onder.

Twijfel je nog of jij of een naaste problemen heeft met het gebruik van alcohol? Onderstaande vragenlijst geeft duidelijk aan of er sprake is van alcoholisme.

Vragenlijst voor alcoholisme

Onderstaande kenmerken staan in de DSM-5. Dit handboek wordt gebruikt door professionals in de zorg. In de DSM staan de kenmerken van psychiatrische problemen beschreven. Ook deze handleiding gebruikt de term alcoholist nergens. Ze hebben het hier liever over een stoornis in het gebruik van alcohol. Zoals wij de term alcoholist misplaatst vinden, wordt de term verslaving eigenlijk al als misplaatst bestempeld in de DSM. Om verwarring te voorkomen, gebruiken wij onderstaande criteria als omschrijving voor een verslaving.

DSM criteria

1. Je gebruikt vaak meer of langduriger alcohol dan de bedoeling was.
2. De wens bestaat om het gebruik van alcohol te minderen. Of je hebt vergeefs geprobeerd om het in de hand te houden.
3. Alcohol neemt veel van je tijd in beslag. Denk hierbij aan het verkrijgen, gebruiken of herstellen van de effecten.
4. Je voelt een hunkering tot het gebruik van alcohol. Dit kan je ervaren als een sterke wens of drang.
5. Het terugkerende gebruik van alcohol leidt tot het niet nakomen van je verplichtingen. Hierbij gaat het om de belangrijkste verplichtingen op het werk, op school of thuis.
6. Je blijft alcohol gebruiken, ondanks problemen in onderlinge relaties of op sociaal gebied. Deze problemen zijn blijvend of terugkerend. De effecten van de alcohol veroorzaken of verergeren die problemen.
7. Door het gebruik geef je activiteiten op of vermindert je deelname eraan. Dit gaat om belangrijke activiteiten op sociaal en beroepsmatig gebied of op het gebied van vrije tijd.
8. Je gebruikt vaker alcohol wanneer dit gevaarlijke situaties oplevert.
9. Het gebruik houdt aan ondanks een blijvend of terugkerend lichamelijk of geestelijk probleem; je weet dat deze waarschijnlijk door alcohol is veroorzaakt of wordt verergert.
10. Er is sprake van tolerantie. Je herkent een van de volgende twee kenmerken: Je merkt dat je meer alcohol nodig hebt om onder invloed te raken, ofwel hetzelfde effect te bereiken. Of, je ervaart minder effect bij gebruik van dezelfde hoeveelheid alcohol.
11. Er zijn verschijnselen van ontwenning wanneer je niet drinkt. Je herkent een van de volgende twee kenmerken: Je hebt last van het onthoudingssyndroom van alcohol. Of je gebruikt alcohol om de symptomen te verlichten of te voorkomen. Verschillende voorkomende symptomen zijn meer zweten, een hogere hartslag, het trillen van de handen, slaapproblemen, misselijkheid of braken, veranderingen in zicht, onrustige of afwijkend bewegingen, angstige gevoelens of het krijgen van insulten.
    
    

Interpretatie

Volgens deze handleiding is er sprake van een stoornis, ofwel verslaving, als er aan minimaal twee kenmerken wordt voldaan in het laatste jaar. In dat geval is het al verstandig om hulp te zoeken. Er is sprake van ‘lichte’ problematiek als er twee of drie kenmerken aanwezig waren in het laatste jaar. Bij de aanwezigheid van vier of vijf kenmerken spreek je van ‘matige’ problemen. Bij de aanwezigheid van zes of meer kenmerken spreek je van een ernstige stoornis. Let wel, een verslaving kan al ernstige gevolgen hebben bij ‘lichte’ problematiek. Het is dan ook belangrijk dat de verslaving zo snel mogelijk wordt aangepakt.

Geen alcoholist, wel behandeling

Denk jij dat je alcoholist bent, of denk je dat je naaste alcoholist is, op basis van bovenstaande criteria? Spreek dan liever over het hebben van een alcoholverslaving. Dit is al ernstig genoeg! Het begint met het probleem bespreekbaar te maken; ontkenning, verwijten en schaamte komen helaas maar al te vaak voor, waardoor dit te weinig gebeurt. Bij Reconext begrijpen we dit. We bieden dan ook graag een luisterend oor en een veilige basis om je verslaving aan te pakken.

Kijk hier voor meer informatie over alcohol en verslaving. Als je benieuwd bent naar onze behandeling, kijk dan hier. Als je zelf wilt stoppen met het drinken van alcohol, raadpleeg dan altijd eerst je huisarts; het kan gevaarlijk en zelfs dodelijk zijn om zomaar te stoppen met alcohol. Neem contact met ons op als je graag een behandeling bij ons wilt volgen.


Benieuwd naar de cijfers over alcoholverslaving in Nederland? Klik dan hier.